Wykład 1

Dr Grzegorz Szulczewski

Etyka biznesu upatruje w wyzwoleniu irracjonalnych postaw przyczynę kryzysu ekonomicznego. Do nich zaliczamy rozbudzenie chciwości. Kapitalizm od końca lat 70 nazywany jest turbokapitalizmem a ostatnio kapitalizmem kasynowym.

Chciwość to nigdy nienasycona żądza posiadania przekraczająca miarę

Chciwość wyraża lęk przed stratą i dążenie do ochrony przed nią. Człowiek chciwy jest nieprzerwanie świadom niebezpieczeństwa straty i dlatego usiłuje zabrać innym, zanim jemu zabiorą.

Chciwy człowiek nie przebiera w środkach, ani w wyborze dróg wiodących do zysku, nadużywa zaufania wielu ludzi. Chciwości towarzyszą też inne przywary, takie jak, podstęp, zdrada, krzywoprzysięstwo, brak empatii.

Systemy gospodarcze, które nie potrafiły zaradzić ludzkiej chciwości były nieefektywnie

Grecja: chciwość to pleonaksja a jej przeciwieństwem jest eudajmonia

Kościoły tępiły chciwość jako wypaczenie miłości zaliczając ją do 7 grzechów głównych

A jak zabezpieczał się liberalizm i neoliberalizm ?

Adam Smith uznał działanie we własnym interesie za cnotę

Przed przerodzeniem działania we własnym interesie w chciwość broni poczucie sympatii

„są niewątpliwie w naturze człowieka jakieś pierwiastki, które sprawiają, iż interesuje się losem innych ludzi, i że szczęście innych ludzi jest dla niego nieodzowne”.

A. Smith, Teoria uczuć moralnych, PWN, Warszawa 1989, s. 18.

Sumienie: „bezstronny obserwator nie może pogodzić się z tym, że zakłóca się szczęście innych tylko, dlatego, że stoi na drodze naszego własnego szczęścia”. A. Smith, dz. cyt. s. 213.

Podsumowując: liberalizm wierzy, że ludzi cechuje „słuszna niechęć do dokonania czynów krzywdzących innych”. A. Smith, dz., cyt. s. 323

Milton Friedman, Społeczną powinnością biznesu jest (jedynie) pomnażanie zysków”

„Istnieje tylko jeden jedyny rodzaj odpowiedzialności ze strony biznesu - wykorzystać swe zasoby i podejmować działalność w celu zwiększania własnych zysków.” Należy kumulować zysk „na tyle, na ile pozostaje to w zgodzie z regułami gry. Innymi słowy - angażować się w otwartą i wolną konkurencję, bez podstępów i oszustw.”

Neoliberalizm cechuje wiara, że na zderegulowanym rynku „ludzie są w stanie dobrowolnie samoograniczyć własną żądzę zysku by w ramach funkcjonującego wolnego rynku osiągnąć sukces życiowy i cieszyć się szacunkiem.”

Przekonanie o możliwości budowy sytemu gospodarczego bez uznania zasad etycznych

• Wiara, że rynek zamieni ludzką przywarę jaką jest chciwość w publiczne dobro

liberałowie i neoliberałowie nawiązują do Bernarda Mandeville w 1705 również wierzył, że „matactwo, luksus pycha bowiem, darzą nas czymś co jest jak zdrowie.(dla gospodarki) i z grzechu korzyść też wyniknie, zaś splendorem nie jest cnota goła”.

Wielki sen o tym, że uwolniony od regulacji rynek stworzy samoorganizujący się ład (katalaksję) okazał się tylko snem.

•Chciwość jaką rozbudza turbokapitalizm staje się przyczyną jego upadku.

•Nie znaczy to by popaść w drugą skrajność. Dlatego oprócz ostrożnego stosowania prawa i działania organów nadzoru i kontroli należy powrócić do wewnętrznej samoregulacji jaką proponuje etyka.

Pytania do testu: Jakie źródła kryzysu upatruje etyka biznesu?
Jak ocenia moralnie chciwość?